Home Home » Nghiên cứu » Tìm hiểu nền giáo dục xưa và nay

Tìm hiểu nền giáo dục xưa và nay

Thứ Tư, 13 tháng 8, 2014
Bài viết của Trương Vĩnh Khánh
Bất cứ một quốc gia, dân tộc nào trên trái đất này, đều có nền giáo dục riêng để đào tạo nhân tài cho đất nước.
Câu nói nổi tiếng của Quản Di Ngô thời Xuân Thu, năm 685 trước Công nguyên, khi ông được phong làm Tể tướng đã hiếm kế với Tề Hoàn Công rằng: “ Nhất niên chi kế mạc như thụ cốc, Thập niên chi kế mạc như thụ mộc, Bách niên chi kế mạc như thụ nhân”. Nghĩa là: “ Một năm không gì hơn bằng trồng lúa, mười năm không gì hơn bằng trồng cây, trăm năm không gì hơn bằng trồng người”.Kế hoạch trồng người là kế sách để đào tạo nhân tài.

Vậy giáo dục là gì?
Giáo: dạy, rèn luyện ( đào), (tạo) làm.
Dục: nuôi dưỡng
Giáo dục, nghĩa là nuôi dưỡng và dạy dỗ rèn luyện nên người có ích cho đời. Theo “ KINH LỄ” của Khổng Tử chương 18 bàn về Học Ký ( trang 157) ghi rằng: “ Cứ 25 nhà gọi là một “ Lư” có điều lệ nói về việc ăn ở học hành. Một Lư đó có nhà học gọi là “ Thục”.
Cứ năm trăm nhà gọi là một “ Đảng” có điều lệ nói về việc ăn ở học hành.Nhà học của một “ Đảng” gọi là “Tường”.
Cứ một vạn hai ngàn nhà gọi là một “ Châu” nhà học đó gọi là “Tự”.
Riêng ở Kinh đô gọi là “ Quốc học”
Căn cứ theo sử liệu:
Năm thứ 2 sau Công Nguyên ( Nhâm Tuất), nhà Tây Hán sai Tích Quang sang làm thái thú Giao Chỉ. Ông ta cai trị hơn 20 năm và ra sức thi hành chính sách Hán hóa.
Năm 29 sau Công Nguyên ( Kỷ Sửu), Nhà Đông Hán cử Nhân Diêm 25 tuổi làm Thái thú Cửu Chân. Nho giáo bắt đầu truyền vào nước ta.
Như vậy trải qua ngàn năm Bắc thuộc. Việc học do Phong kiến phương Bắc đưa vào để đào tạo người ra giúp việc cho chúng.
A.                NỀN GIÁO DỤC XƯA Ở NƯỚC TA
Tháng mười Âm Lịch năm 938( Mậu Tuất), Ngô Quyền người Đường Lâm( Sơn Tây) đánh tan quân xâm lược Nam Hán kết thúc hoàn toàn thời kỳ mất nước kéo dài hơn một ngàn năm, mở ra thời kỳ độc lập của dân tộc.
Kế tiếp các triều đại phong kiến của Viêt Nam ta đã mở ra các khoa thi để tuyển chọn nhân tài ra giúp nước (căn cứ theo :” Đại Việt Sử Ký Toàn Thư” của Ngô Sĩ Liên).
Năm 1075 Ất Mão, năm thứ tư ( Lý Nhân Tông). Tháng 2 mở khoa thi minh kinh bác sĩ và thi Nho học tam trường. Đến năm 1919( thời vua Khải Định nhà Nguyễn) trải qua 844 năm có tất cả 185 khoa thi với 2.896 Tiến sĩ, Phó bảng trong số đó có 47 Trạng Nguyên ( Căn cứ sách giáo khoa 2008 của Bộ Giáo Dục và Đào Tạo).
Những người đậu Tiến sĩ mới được ra làm quan và một số thì không chịu làm quan chỉ mở trường dạy học như:
CHU VĂN AN ( 1292-1370) thi đậu Thái Học Sinh ( Tiến sĩ) thời Trần, ông không ra làm quan mà ở nhà mở trường dạy học làm thơ. Sau vua Trần Minh Tông mời ông ra dạy học cho Thái Tử Trần Vượng và được cử làm Tư Nghiệp Quốc Tử Giám. Đến thời Trần Dụ Tông, ông dâng “ Thất Trảm Sớ” xin chém đầu 7 gian thần- nhưng nhà vua không nghe. Ông cáo quan về Chí Linh ( Hải Dương) mở trường dạy học và viết sách.
THÂN NHÂN TRUNG (1418-1499) ông đậu Tiến Sĩ năm 1469 ra làm quan đến chức Thượng Thư, Đại học Sĩ Tế Tửu Quốc Tử Giám. Ông đã viết: “ Nhân tài quốc gia chi nguyên khí”. Dịch: “ Hiền tài là nguyên khí quốc gia”.
NGUYỄN BỈNH KHIÊM ( 1491-1585) đỗ Trạng nguyên năm 1553. Ông làm quan đến chức Thượng Thư. Khi triều chính ngày một xấu đi. Ông dâng sớ xin chém đầu 18 gian thần nhưng vua không nghe. Ông cáo quan về dạy học và viết sách. Cuốn “ Thái Ất Thần Kinh” đến nay vẫn còn khó có người đọc được.
NGUYỄN KHUYẾN ( 1835-1909),ông đỗ đầu 3 khoa thi Hương ,Hội và Đình nên được gọi là Tam Nguyên. Năm 1883 vua Tự Đức mất, Pháp đem quân đánh chiếm cửa Thuận An( Huế). Triều Đình ký điều ước đầu hàng. Ông từ quan về quê mở trường dạy học.
Để quản lý ông , Hoàng Cao Khải buộc ông về ( làm gia sư) dạy học cho con hắn.
Như vậy việc học ngày xưa có 3 trường hợp:
Thứ nhất: Nhà nước nuôi cho ăn và học không phải tốn tiền
Thứ hai: Sau khi thi đậu mới được ra làm quan giúp nước.
Thứ ba: Sau khi cáo quan về mở trường dạy học tại quê nhà.

B.                 GIÁO DỤC NGÀY NAY:
Ngày nay gọi là Giáo Dục và Đào Tạo. Như trên tôi đã phân tích. Giáo là: dạy - dục là nuôi – đào là rèn- tạo là làm. Như vậy trong từ giáo là dạy có cả rèn và làm luyện, vậy đào tạo là từ thêm cho rõ nghĩa nếu không nói là thừa.
Ngày nay học sinh đi học nhà nước không có nuôi chỉ trừ trường hợp con em đồng bào dân tộc- ở trường nội trú. Còn tất cả học sinh phải tự túc, gia đình lo – học sinh còn phải nộp tiền cho trường.
Kể từ ngày 2/9/1945 Chủ Tịch Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn độc lập tại vườn hoa Ba Đình “ khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa”. Đến nay 2014, gần 80 năm qua theo thống kê của Bộ Giáo Dục và Đào Tạo năm 2013, nước ta hiện có 24.300 Tiến sĩ và 101.000 Thạc sĩ. Như vậy tổng cộng là 125.300 Tiến sĩ và Thạc sĩ.
Theo thống kê của Cục thống kê công bố ngày 26/12/2013, nước ta hiện có 72.000 cử nhân thất nghiệp.
Như vậy:
Thứ nhất là: Giáo dục là nuôi dạy, ngày xưa chỉ có giáo dục còn ngày nay giáo dục thêm đào tạo nhưng khác hơn ngày xưa. Ngày nay học sinh phải tự túc không được nuôi như ngày xưa. Học sinh đi học phải nộp tiền- còn ngày xưa học sinh được miễn.
Thứ hai là: cán bộ công nhân viên chức ngày nay đa phần xuất thân từ giai cấp vô sản, từ bưng biền tham gia kháng chiến về lãnh đạo , được Đảng và Nhà nước mở các lớp học bổ túc, các lớp chuyên tu. Nên dân gian có câu: “ Dốt như chuyên tu, ngu như bổ túc!!!” Như vậy ngày nay, ra làm cán bộ rồi mới đi học thi lấy học vị .
Đơn cử: Phó bí thư tỉnh ủy Phú Yên NGUYỄN VĂN NGỌC lấy bằng tiến sĩ ĐH Nam Thái Bình Dương chỉ có học 6 tháng với số tiền là 17.000 USD.
Ông DƯƠNG CHÍ DŨNG chỉ tốt nghiệp phổ thông . Năm 1980 ông xuất khẩu lao động sang Cộng Hòa Dân Chủ Đức. Sau khi về nước ông được bố trí làm cán bộ, đi học lấy bằng Tiến sĩ và Đại học cả 2 tấm bằng này ông học vỏn vẹn có 3 năm tại chức trường Đại Học Hàng Hải. Với chức vụ Cục trưởng cục Hàng hải Việt Nam và mức án tử hình về tội tham nhũng- cả nước đều biết.
Ông HOÀNG XUÂN QUẾ - phó Viện Trưởng Viện Tài Chính Ngân Hàng Nhà Nước Việt Nam với tấm bằng Tiến sĩ tại chức giả bị Bộ giáo dục và đào tạo thu hồi vào ngày 04/10/2013 ( tấm bằng dõm).
Ông DƯƠNG PHAN CƯỜNG– Chủ tịch Hội Đồng Quản Trị của trường Đại Học Chu Văn An( Hưng yên)- kiêm hiệu phó của trường, mặc dù cả đời ông chưa có 1 giờ lên bục giảng cũng chưa hề đi du học ở Nga. Thế mà tấm bằng Tiến sĩ của ông được nước Nga cấp thật là kỳ lạ!!.
Do vậy những học vị Tiến sĩ, Thạc sĩ nhất vùng Đông Á nhưng những công trình nổi tiếng trong nước đều do những người chưa học hết cấp 1 làm ra như Thần đèn NGUYỄN CẨM LŨY, hai lúa NGUYỄN ĐỨC HOÀNG.

Thứ ba là:
Những tác phẩm ngày xưa nổi tiếng như truyện Kiều của Nguyễn Du. Thái Ất Thần Kinh của Nguyễn Bỉnh Khiêm. Cáo Bình Ngô của Nguyễn Trãi. Mở đất Kim Sơn và Tiền Hải của Nguyễn Công Trứ..v.v..Đó là những vị quan có học vị, có đạo đức và tài năng thật sự.
Ngày nay những công trình như:
Thần Đèn NGUYỄN CẨM LŨY ( Đồng Tháp) chỉ học đến lớp 4 nhưng đã nổi tiếng với những công trình di dời chống nghiêng, chống lún trong xây dựng.
Nông dân NGUYỄN ĐỨC HOÀNG ( An Giang) học chỉ lớp 5 đã chế tạo ra các loại máy gặt đập liên hợp với nhiều tính năng vượt trội, giá thành rẻ.

Qua thống kê, số giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ ở nước ta số lượng nhiều đứng đầu Đông Nam Á. Nhưng về chất lượng các công trình đó đầy tai tiếng như:
Cầu Cần Thơ – cây cầu thế kỷ 21 sập ngày 26/07/2007 khi đang thi công, làm chết 54 người, bị thương 80 người.
Nhìn chung , Thủy Điện Miền Trung- lợi bất cập hại, về việc xả lũ trong mùa mưa. Việc Thủy điện Đăkrông 3 bị vỡ trong năm 2012 khiến nhà trôi, hoa màu bị tàn phá, người chết, hàng vạn gia đình xác xơ. Người dân sống trong phập phồng lo sợ mỗi khi mùa mưa lũ về.
Đường cao tốc làm chưa xong đã xuống cấp.
Đường ống dẫn nước sạch sông Đà về Thủ đô Hà Nội đưa vào sử dụng năm 2009 đến nay đã vỡ 9 lần!!.
Con đường Trường Chinh ở Thủ đô Hà Nội cũng bị nắn cong cong mềm mại!
Còn về văn học, truyện, thơ văn đang chờ…..
Thứ tư là:
Ngày nay đa phần giáo viên chuyển sang làm quan chức nhà nước.
Thầy giáo NGUYỄN TẤT THÀNH dạy học tại trường Dục Thanh ( 1910-1911) ở Phan Thiết. Đó là chủ tịch Hồ Chí Minh- vị lãnh tụ vĩ đại, kính yêu của dân tộc Việt Nam, là anh hùng giải phóng dân tộc và nhà văn hóa lớn của thế giới.
Thầy giáo : VÕ NGUYÊN GIÁP dạy môn lịch sử trường tư thục Thăng Long Hà Nội ( 1933-1939). Vị đại tướng lãnh đạo quân sự kiệt xuất nhất trong lịch sử Việt Nam cũng là một trong những vị tướng giỏi trên thế giới- vị anh hùng của dân tộc Việt Nam.
Thầy giáo PHẠM VĂN ĐỒNG dạy học ở Sài Gòn ( 1927-1928) Vị thủ tướng , nhà chính trị lỗi lạc, nhà ngoại giao kiệt xuất, nhà văn hóa lớn của Việt Nam, vừa là nhà giáo dục với câu nói dành riêng cho thầy cô giáo:
“ Nghề dạy học là nghề cao quí nhất trong các nghề cao quí!!”
Nhưng thực tế hiện nay ở nước ta, đa phần những cán bộ từ thôn xã, huyện tỉnh, thành phố đến Trung ương- xuất thân từ nghề dạy học chuyển sang làm quan chức nhà nước.
Thứ năm là:
Ngày xưa nhà nước phong kiến lập trường để tuyển chọn nhân tài ra giúp nước.
Ngày nay đa số các nhân tài chen nhau ra nước ngoài làm thuê ( chảy máu chất xám).
Đơn cử như Thần đồng Toán học NGÔ BẢO CHÂU đoạt giải toán quốc tế năm 2011.
Nghệ sĩ piano ĐẶNG THÁI SƠN đoạt giải nhất cuộc thi quốc tế năm 1980- đều ra nước ngoài định cư.
C.                VIỆC “ TÔN SƯ TRỌNG ĐẠO”
Truyền thống tôn sư trọng đạo đã có từ lâu thể hiện sâu sắc nền văn hóa phương Đông, đặc biệt là ở nước ta việc “ Tôn sư trọng đạo” thể hiện bằng thái độ tôn quí người thầy là một truyền thống đạo đức tốt đẹp lâu đời của dân tộc Việt Nam.
                   I.                        NGÀY XƯA:
Tôn sư trọng đạo là nét đẹp văn hóa từ xưa vì đất nước thời nào cũng vậy, rất cần người tài, đức giúp nước. Nhưng trước hết phải có người thầy giỏi thì mới có được trò hay.
Đơn cử:
LÊ QUÁT, PHẠM SƯ MẠNH đều là học trò của CHU VĂN AN- cả hai đều đỗ đại khoa đều làm quan to trong triều. Nhưng khi về thăm thầy CHU VĂN AN vẫn giữ lễ thầy trò như xưa- đứng vòng tay cuối đầu nghe thầy căn dặn.

Khi thầy Bảng nhãn LƯƠNG ĐẮC BẰNG mất, học trò là NGUYỄN BỈNH KHIÊM đã chịu tang thầy trong suốt 3 năm trời, thật là sâu nặng nghĩa tình thầy trò hiếm thấy.

Danh sư: LÊ QUÍ ĐÔN thấy gia cảnh BÙI HUY BÍCH nghèo nên giúp luôn việc ăn ở học hành. Năm 1770, Bùi Huy Bích 25 tuổi đỗ Đình Nguyên Hoàng Giáp làm quan đến Hành Tham Tụng ( ngang tể tướng). Khi thầy LÊ QUÍ ĐÔN qua đời, BÙI HUY BÍCH về quê thầy đích thân làm chủ tang lễ. Ông viết văn tế xin trích một đoạn như sau:
“…Xưa học ở đây, nay khóc ở đây. Học trò nhỏ chúng con sinh sau đẻ muộn, may mắn được tới cửa thầy, lúc đầu đã không thể học bể để đi tới bể, từ nay về sau dẫu muốn níu áo hỏi điều chưa rõ thì mờ mịt còn đâu…”. Lời khóc thắm thiết, cảm động, thật đáng cho người đi sau học hỏi!.
               II.                        NGÀY NAY:
Đạo đức của Thầy và trò xuống cấp. Một số vụ học sinh đánh nhau, thầy trò ẩu đả nhau trên bục giảng, trò chặn đánh thầy xuất hiện ngày càng nhiều- gây không ít dư luận trong thời gian qua ở nước ta, hiện nay đang cho thấy thực trạng đáng báo động. Có 4 nguyên nhân chính:
1.                  Đầu tiên là nguyên nhân chính của các trường sư phạm có vấn đề, thi tuyển ồ ạt, không có học sinh giỏi vào ngành sư phạm.
2.                  Nghề sư phạm không được coi trọng( Nhất y, nhì dược, tạm được bách khoa, làm ăn qua loa chui vào sư phạm).
3.                  Nhà trường đào tạo chất lượng kém. Thu nhập giáo viên thấp không đảm bảo cuộc sống.
4.                  Nhà trường,xã hội đang mất sự định hướng về giá trị- cái giá trị đang bị đảo lộn! Học trò hổn láo mà người thầy không đủ năng lực, phương pháp sư phạm, không đủ tình yêu với nghề dẫn đến kết quả đáng buồn như trên!
D.                KẾT LUẬN:
Nước ta hiện nay có trên 24.300 tiến sĩ, 101.000 Thạc sĩ và trên 72.000 cử nhân thất nghiệp, con chém cha, vợ giết chồng, trò đánh thầy. Đạo đức xuống cấp trầm trọng.
Những chứng cứ trên làm chúng ta suy nghĩ về ngành giáo dục và đào tạo của nước ta hiện nay. Trường Đại học thừa, sinh viên dư, thiếu tiến sĩ thật, thừa trường kém chất lượng, thừa tiến sĩ giả, sinh viên tốt nghiệp ra trường dư thừa thất nghiệp phải đi làm công nhân để kiếm sống. Đó là thực tế không thể chối cãi được.

Thành ngữ: “ Nhất tự vi sư, bán tự vi sư”. Còn đâu?!!!!
Cuối cùng tôi xin chép bài thơ: tặng bạn đọc

TIẾN SĨ GIẤY
NGUYỄN KHUYẾN
Cũng cờ, cũng biển, cũng cân đai.
Cũng gọi ông nghè có kém ai.
Mảnh giấy làm nên thân giáp bản
Nét son điểm rõ mặt văn khôi.
Tấm thân xiêm áo sao mà nhẹ?
Cái giá khoa danh thế mới hời! 
Ghế tréo, lọng xanh ngồi bảnh choẹ,
Nghĩ rằng đồ thật hóa đồ chơi!
(Còn tiếp)

Lấp Vò, Đồng Tháp
Chia sẻ bài viết
Bài liên quan

Comments[ 0 ]


Đăng nhận xét